Dorota Halicka, analityczka Fundacji Instytut Prawa Wschodniego im. G. Szerszeniewicza; ekspertka ds. systemów zarządzania: jakością, zarządzania środowiskowego, BHP i działaniami antykorupcyjnymi; trenerka audytorów wewnętrznych i pełnomocników ds. systemów zarządzania
Pandemia COVID 19, wywołana przez koronawirusa SARS-CoV-2, rozpoczęła się jako epidemia w Chinach w połowie listopada 2019 roku. 11 marca 2020 roku, niecałe 4 miesiące później, została uznana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za pandemię, dotykając chorobą wszystkie kraje współczesnego świata. „Dżuma” 2020 roku spowodowała globalne zakłócenia społeczne i gospodarcze. Odwoływano wydarzenia sportowe, polityczne, kulturalne, łańcuchy dostaw zostały ograniczone lub przerwane. Nie bez wpływu odbiło się to również na certyfikacji systemów zarządzania, zgodnych z międzynarodowymi normami ISO.
Jednostki certyfikujące na całym świecie musiały się zmierzyć z zastaną, trudną rzeczywistością. Terminy audytów, na których potwierdzano przez niezależnych audytorów utrzymanie certyfikatu organizacji na zgodność z normami ISO przestały obowiązywać. Aby utrzymać cykl certyfikacyjny, przechodzono na audyty zdalne, lub też odkładano audyty na okres późniejszy, nie wiedząc kiedy dokładnie nastąpi powrót do naszej poprzedniej, przedkowidowej rzeczywistości.
Mimo jednak tych niedogodności, certyfikacje (przeprowadzane w rozmaity sposób lub przesuwane na terminy późniejsze) nadal się odbywały. Wpływ na to miały krajowe pomoce finansowe (tzw. tarcze rządowe) oraz widoczne rozluźnienie w okresie wiosenno-letnim, gdzie Przedsiębiorcy odczuli pewien powrót do normalności. Potwierdzeniem tego są dane statystyczne udostępnione przez Międzynarodową Organizację Standaryzującą (International Certyfication Organization ISO). Dlatego należy zauważyć, że nie odnotowano większych spadków związanych z odejściem organizacji od certyfikacji systemowej, tym samym międzynarodowa standaryzacja nie została przerwana.
Dane certyfikacji systemów z całego świata zostają corocznie publikowane na oficjalnej stronie Internetowej (zobacz: https://iso.org). Informacje za rok 2020 zostały przedstawione w dniu 21 sierpnia 2021 roku, w których to dokonano podsumowania ilości przyznanych certyfikacji przez akredytowane (zgodnie z definicją ISO: akredytacja – formalne uznanie przez niezależną jednostkę, powszechnie zwaną jednostką akredytującą, że jednostka certyfikująca działa zgodnie z międzynarodowymi standardami) jednostki na całym świecie.
Tabela przedstawiona przez Międzynarodową Organizację Standaryzującą podaje łączną liczbę miejsc (placówek, w których organizacja wykonuje pracę lub świadczy usługę) dla każdego standardu objętego badaniem. Dane brane pod uwagę przez ISO są dostarczane przez jednostki certyfikujące, akredytowane przez IAF (Międzynarodowe Forum Akredytacyjne – światowe stowarzyszenie jednostek akredytujących ocenę zgodności i innych jednostek zainteresowanych oceną zgodności w dziedzinie systemów zarządzania, produktów, usług, personelu i innych programów oceny zgodności). Ja, ograniczyłam się w niej do przedstawienia wyników najważniejszych i najbardziej znanych standardów za rok 2020.
| NORMA ISO | LICZBA PLACÓWEK Z WYDANYMI CERTYFIKATAMI |
| ISO 9001 – system zarządzania jakością | 1 298 666 ↑ |
| ISO 14001- system zarządzania środowiskowego | 568 518 ↑ |
| ISO/EIC 27001 – system zarządzania bezpieczeństwem informacji | 84 166 |
| ISO 22000- system zarządzania bezpieczeństwem żywności | 39 981 |
| ISO 45001 – system zarządzania BHP | 251 136 ↑ |
| ISO 50001- system zarządzania energią | 45 082 |
Mimo niesprzyjających warunków pandemicznych, organizacje jak i jednostki certyfikujące świetnie poradziły sobie z utrzymaniem systemów zarządzania i dotrzymywania ważności certyfikatów (przypomnę, że aby utrzymać ważność certyfikatu, organizacje muszą przechodzić obowiązkowe coroczne audyty nadzoru i ponownych certyfikacji).
W porównaniu do 2019 roku, odnotowano wzrost o 18 % ogólnej liczby certyfikatów, z czego największy wzrost tyczył się normy ISO 45001, związanej z BHP. Przyrost można również zauważyć (w porównaniu z rokiem 2019) dla normy ISO 9001 o 4% oraz dla normy 14001 o 12%. – w tym przypadku znaczący wpływa miała certyfikacja na zgodność z normą systemu zarządzania środowiskiem w Chinach.
CHINY: ISO 14001 – system zarządzania środowiskowego:
| ROK | LICZBA PLACÓWEK Z WYDANYMI CERTYFIKATAMI |
| 2018 | 137 395 |
| 2019 | 135 384 |
| 2020 | 168 454 ↑ |
Podobnie jak w poprzednich latach badania wykazują pewne wahania, które mogą być spowodowane różnymi czynnikami zewnętrznymi jak i wewnątrz krajowymi. Pierwszy rok pandemiczny zasiał strach w każdej strefie gospodarki, ale jak widać z przedstawionych analiz, nie miał znaczącego wpływu na rynek standaryzacji.
Przypuszczam, że w roku 2021 wyniki będą podobne, a nawet wyższe, gdyż sektor normalizacyjny sobie świetnie poradził z zaistniałą sytuacją, przyzwyczajając się. Duży wpływ miały zapewne pomoce finansowe ze strony rządów dla przedsiębiorców sektora prywatnego, czasowe zwolnienia z opłacenia składek społecznych czy oferowanie przez jednostki certyfikujące rozkładania na raty zapłaty za certyfikację lub obniżanie stawek. Przestrzeganie wymagań norm na całym świecie, ma się jak dotąd dobrze.
Mam pewne obawy co do roku 2022, co jest związane ze zbrojnym atakiem Rosji na Ukrainę, a mianowicie skutkami społeczno-gospodarczymi tego konfliktu. Obserwując sektor audytowy zauważam pewne zmiany we współpracy z organizacjami, rynek się zaczyna wahać. Mam nadzieję że to zjawisko ma charakter przejściowy. W związku z tym należy oczekiwać na analizę za rok 2022 Międzynarodowej Organizacji Standaryzującej, na której wyniki jeszcze trochę będziemy musieli poczekać.