Marek Reszuta, ekspert ds. Kaukazu, dyplomata po placówkach w Tbilisi, Erywaniu, Moskwie i Sankt Petersburgu
W dniu 3 marca br. Zgromadzenie Narodowe Republiki Armenia w trakcie drugiego głosowania wybrało 62-letniego Wachagna Chaczaturiana na Prezydenta Republiki Armenii.
Przedterminowe wybory prezydenckie w Armenii musiały się odbyć jeszcze w marcu, gdyż 1 lutego br. nieoczekiwanie, w sumie bez podania przyczyny, złożył urząd Prezydent Arman Sarkisjan. Od tego dnia, do zaprzysiężenia nowego Prezydenta, pełniącym obowiązki głowy państwa jest Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Alen Simonyan.
W pierwszym głosowaniu na kandydaturę Wachagna Chaczaturiana zagłosowało tylko 69 deputowanych z wymaganych 81 pełnego składu parlamentu (3/4 ze 107). Nikt nie głosował przeciwko.
Zgodnie z konstytucją, w drugim głosowaniu wystarczyły 64 głosy (konstytucyjne 3/5). Tym razem „za” zagłosowało 71 deputowanych. Przy czym na sali obrad było tylko 71 deputowanych z rządzącej partii „Umowa Społeczna” Premiera Nikola Paszynjana. Opozycja zbojkotowała wybory.
Działacz gospodarczy
Nowy Prezydent Armenii jest z wykształcenia ekonomistą – w roku 1980 ukończył Erywański Instytut Gospodarki Narodowej (obecnie Ormiański Państwowy Instytut Ekonomiczny).
Po odbyciu służby wojskowej w Armii Czerwonej w latach 1980-81 pracował przez 8 lat jako ekonomista w wielobranżowych zakładach elektroniczno-maszynowych „Hrazdanmasz”.
Zakład, monopolista w produkcji płytek drukowanych na całym Kaukazie, w tamtych czasach cieszył się ogromnym prestiżem i uważany był przez kadrę kierowniczą i inżynieryjną za „trampolinę” do dalszej kariery zawodowej w całym Związku Radzieckim. Niestety, pogłębiający się kryzys ekonomiczny doprowadził z końcem lat 80-tych XX wieku praktycznie do upadku zakładu.
Ale, w tamtym też czasie, dzięki różnym decyzjom gospodarczo-politycznym, w Armenii zaczął wyrastać drugi potężny zakład produkcji elektroniki – „Mars”. Tak się składa, że w latach 1989-1992 Chaczaturian był w tym przedsiębiorstwie najpierw naczelnikiem wydziału, a następnie Zastępcą Dyrektora.
Działacz polityczny
Na początku lat 90`tych Chaczaturian, uznany działacz gospodarczy i sprawny administrator, wszedł do polityki. Związał się z reformatorskim Ormiańskim Ruchem Narodowym skupiającym działaczy niepodległościowych wywodzących się między innymi z „Komitetu Karabachskiego” (dążącego do przyłączenia Górskiego Karabachu do Armeńskiej SRR). Jednym z liderów ORN był Lewon Ter-Petrosjan, z którym Chaczaturian zawiązał wówczas ścisłą polityczną współpracę, jak się okazało, na całe życie.
W latach 1990 – 1995 Chaczaturian był radnym Miasta Erywań, a od 1992 roku dodatkowo Merem ormiańskiej stolicy. Z tych czasów wypomina się Chaczaturianowi ścisłe związki z oligarchą Chaczaturem Sukiasianem, który dzięki przyjaźni z włodarzem ormiańskiej stolicy stał się właścicielem licznych elitarnych nieruchomości w centrum Erywania. Niejasności związane z przymykaniem przez byłego Mera oczu na ówczesną powszechną „dziką prywatyzację” były zresztą jednym z powodów bojkotu przez obecną opozycję jego wyboru na stanowisko Prezydenta.
W 1996 roku Chaczaturian został deputowanym do Zgromadzenia Narodowego Armenii. Wraz z deputowanymi prezydenckiego ORN wszedł do rządzącej koalicji „Republika”. Został członkiem parlamentarnej Komisji ds. Polityki Finansowo-Kredytowej, Budżetu i Gospodarki. Jednocześnie od roku 1996 był doradcą Prezydenta Armenii Lewona Ter-Petrosjana (był nim do 1998 roku).
W 1998 roku, po odsunięciu Lewona Ter-Petrosjana od władzy przez „Grupę Karabachską” z Robertem Koczarjanem i Serżem Sarkijsanem na czele i po rozwiązaniu parlamentu w 1999 roku Chaczaturian usunął się w cień i skoncentrował się na pracy analitycznej i naukowej.
Działacz społeczny
W 2000 roku był współzałożycielem Centrum Rozwoju Demokracji i Społeczeństwa Demokratycznego „Korzenie”, w 2002 został Wiceprezydentem Centrum Nauk Politycznych, Prawa i Badań Gospodarczych.
W 2006 postanowił powrócić do polityki. Był jednym z założycieli partii „Alternatywa”, następnie próbował w 2007 roku startować do Zgromadzenia Narodowego jako lider list bloku „Impeachment”, ale bez powodzenia. W latach 2008-2017 (lub 2013 jak twierdzą niektórzy) formalnie był członkiem Ormiańskiego Kongresu Narodowego Lewona Ter-Petrosjana.
Powrót do władzy
W 2018 roku do władzy w Armenii doszedł Nikol Paszynjan, przypomnijmy – w latach 2007-2009 bliski współpracownik Lewona Ter-Petrosjana. Premier Paszynjan obsadzając stanowiska rządowe po zdymisjonowanych urzędnikach z Partii Republikańskiej, sięgnął również po byłych współpracowników i zaufanych pierwszego prezydenta Armenii.
W 2019 roku Wachagn Chaczaturian został mianowany członkiem Zarządu państwowego „ArmenBank”, a następnie 4 lipca 2021 roku został Ministrem Przemysłu Wysokich Technologii. Uznawany był za bardzo sprawnego menadżera i ekonomistę, wybitnego specjalistę od nowoczesnych technologii.
Wachagn Chaczaturian nie czuje się „człowiekiem” Premiera Nikola Paszynjana. Raczej odwrotnie – z uwagi na to, iż pochodzi z grupy najstarszych działaczy Ormiańskiego Ruchu Narodowego stara się przyjmować rolę mentora prodemokratycznych działaczy Armenii.
Przez ostatnie lata Chaczaturian nie był aktywny w polityce, nie posiada żadnego lojalnego mu środowiska politycznego, nie posiada żadnego zaplecza politycznego, nie stoi za nim żadna partia. Znany jest z postawy wycofania, pasywności, unika mediów, zdjęć. A, że w systemie politycznym Armenii rola Prezydenta jest tylko i wyłącznie reprezentacyjna, należy więc sądzić, że nowy Prezydent nie odegra w przyszłości żadnej poważniejszej roli politycznej.
Wydaje się, że również On nie posiada takich ambicji.
Foto: Wikipedia