Kacper Knochowski – współpracownik i analityk Fundacji Instytut Prawa Wschodniego im. G. Szerszeniewicza
16 sierpnia 2022 roku na stronie internetowej jednej z największych gazet na świecie, The Washington Post, został opublikowany długi artykuł „Road to war: U.S. struggled to convince allies, and Zelensky, of risk of invasion”, którego autorami są: Shane Harris, Karen DeYoung, Isabelle Khurshudyan, Ashley Parker i Liz Sly.
Publikacja dotyczy głównie drogi do wojny na Ukrainie i wysiłków Stanów Zjednoczonych (i nie tylko) na rzecz zjednoczenia się przeciwko wspólnemu wrogowi – Federacji Rosyjskiej. Autorzy opierają się w znacznej części na wywiadach z wysokimi urzędnikami z USA, Ukrainy, Europy i NATO.
Poniżej przedstawiam główne tezy artykułu:
- Stany Zjednoczone już od października 2021 r. dysponowały wiarygodnymi, szczegółowymi informacjami o realnej możliwości inwazji rosyjskiej na Ukrainę. Wówczas wywiad USA przekazał swoją ocenę sytuacyjną prezydentowi Joe Bidenowi w Gabinecie Owalnym. W tej naradzie wzięli udział najwyżsi rangą amerykańscy urzędnicy: wiceprezydent Kamala Harris, Sekretarz Stanu Antony Blinken, Sekretarz Obrony Lloyd Austin i Przewodniczący Kolegium Połączonych Szefów Sztabu Mark Milley.
- określona słabość Amerykanów wobec Rosjan była widoczna poprzez dwa czynniki. Pierwszy opierał się na kryzysie NATO, wewnątrz którego nie było zgody co do stosunków z Rosją. Ponadto lata polityki D. Trumpa stanowczo zniechęciły sojuszników do współpracy. Po drugie klęska (niektórzy oceniają to nawet jako hańbę) Amerykanów w Iraku.
- wywiad amerykański przewidywał, że atak nastąpi zimą. Operacja miała przebiegać błyskawicznie. Najpierw miało dojść do usunięcia ze stanowiska prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego, a później do zainstalowania marionetkowego rządu przyjaznego Kremlowi.
- poprzez zbliżenie się Ukrainy z Zachodem, Rosja czuła się odosobniona. Władimir Putin, kończąc 69 lat, zrozumiał, że jeśli chce zostać zapamiętany jako jednej z wielkich przywódców, musi przywrócić prym Moskwy na kontynencie europejskim.
- W. Putin chciał wykorzystać słabość Zachodu: USA – kryzys podczas ewakuacji wojsk z Afganistanu; Niemcy – kanclerz A. Merkel opuszcza swój urząd; Francja – E. Macron posiada niestabilną sytuację wewnętrzną w kraju; Wielka Brytania – słaba koniunktura gospodarcza. Ponadto Europa jako całość jest uzależniona od rosyjskich surowców.
- A. Milley miał plan na zapobieżenie III wojny światowej. Po pierwsze – nie można doprowadzić do konfliktu na linii NATO-Rosja. Po drugie – zatrzymać wojnę w granicach geograficznych Ukrainy. Po trzecie – wzmocnienie NATO. Po czwarte – dać Ukrainie środki do walki.
- przedwojenne spotkania urzędników amerykańskich i rosyjskich (Burns-Patruszew). W tym samym czasie Blinken spotkał się z Zełenskim w Glasgow, ażeby poinformować go o planach Kremla. Według prezydenta Ukrainy Amerykanie nie zaoferowali żadnej pomocy.
- Europa (za wyjątkiem UK i Państw Bałtyckich) nie chciała uwierzyć w to, że W. Putin jest gotowy do uderzenia na Ukrainę w pełnej skali, doprowadzając do zajęcia całego państwa ukraińskiego.
- Stany Zjednoczone, wiedząc, że niedługo wybuchnie wojna na wschodzie Europy, zaczęły zbroić wschodnią flankę NATO. Jednakże nadal Waszyngton za wszelką cenę chciał scenariusza inwazji przez Moskwę, dlatego pomoc dla Kijowa była tak powściągliwa. Takie uniki zostały uznane za „more art than science”.
- ujawnienie amerykańskich zdjęć satelitarnych skłoniło świat do zwrócenia większej uwagi na Ukrainę i wojska rosyjskie zgromadzone wzdłuż jej wschodnich granic.
- W. Zełenski nie chciał dopuścić do informacji publicznej faktu, że Ukrainie grozi niebezpieczeństwo. Motywował to tym, że wówczas dużo ludzi wyjechałoby z kraju, a co za tym idzie, sytuacja gospodarcza pogorszyłaby się. Zauważalne było również wahanie się władz Ukrainy, co do argumentów i selektywnie przekazywanych informacji wywiadowczych od USA. Niemniej, urzędnicy amerykańscy wskazywali dla najwyższych urzędników ukraińskich, żeby ci szykowali kraj do wojny.
- Podczas spotkania Ministra Obrony B. Walleca z jego rosyjskim odpowiednikiem S. Szojgu, rozmawiano o Ukrainie (początek lutego 2022 r.). Rosjanin na pożegnanie powiedział, że Moskwa nie planuje inwazji na Ukrainę.
Autorzy przedstawili wiele szczegółów, powołując się na konkretne daty spotkań i przytaczając cytaty z wypowiedzi. Na komentarz ze strony wspomnianych tu polityków będzie trzeba zapewne jeszcze długo poczekać, ponieważ temat w dalszym ciągu jest aktualny w opinii publicznej.
W artykule została przedstawiona działalność administracji amerykańskiej w czasie przedwojennym (od października do lutego). Oczywiście nie była ona pozbawiona różnego rodzaju mankamentów (np. „more art than science”).
Stanowisko M. Milleya (4 punkty zapobieżenia wojny; 6 teza powyżej) pokazuje również chęć dbania o własne interesy Ameryki i pewnego rodzaju egoizm. Z drugiej zaś strony Waszyngton chciał w jakikolwiek sposób czynnie wpłynąć na zapobieżenie wojny (dostarczanie sprzętu wojskowego, szkolenie żołnierzy).