Współczesne państwo demokratyczne opiera się na fundamentalnych zasadach jawności działania organów państwowych i odpowiedzialności władzy publicznej wobec obywateli. Jednym z kluczowych instrumentów realizacji tych zasad jest prawo dostępu do informacji publicznej1, stanowiące narzędzie oddolnej kontroli społecznej.
Mechanizm ten nie tylko wzmacnia zaufanie do instytucji publicznych, lecz także umożliwia obywatelom realny wpływ na procesy decyzyjne oraz sposób wydatkowania środków publicznych. Praktyczne funkcjonowanie tego prawa, zwłaszcza na poziomie jednostek samorządu terytorialnego (JST), wymaga jednak odpowiedniego przygotowania urzędników, aby możliwe było zagwarantowanie równowagi pomiędzy jawnością a ochroną danych prawnie chronionych.
Szkolenia skierowane do pracowników administracji publicznej, realizowane m.in. przez Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego (NIST), odgrywają istotną rolę w promowaniu wiedzy oraz skutecznych rozwiązań dotyczących dostępu do informacji publicznej.
Warto zaznaczyć, że oferta szkoleniowa NIST skierowana jest tak dla urzędników samorządowych, jak i radnych czy włodarzy gmin i powiatów w całej Polsce.
Jednym ze wspomnianych szkoleń o zasięgu ogólnokrajowym było przeprowadzone w dniu 20 marca 2025 r. szkolenie pn. „Władza lokalna wobec oddolnej kontroli obywateli realizowanej poprzez dostęp do informacji publicznej – zagadnienia praktyczne”.
Podstawą do opracowania jego programu były badania prowadzone przez pracowników naukowych Instytutu Nauk o Polityce i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, dotyczące stosowania przepisów prawa do informacji publicznej w praktyce. Część wyników tych badań została już wcześniej wykorzystana w ramach specjalistycznych opinii i ekspertyz NIST2.
Wspomnianej szkolenie oparte było na wynikach badań naukowych i najnowszym orzecznictwie, co pozwoliło na pogłębienie kompetencji zawodowych urzędników i lepsze rozumienie aksjologii prawa do informacji. Dzięki temu uczestnicy uzyskali nie tylko wiedzę teoretyczną, ale także praktyczne wskazówki dotyczące właściwego rozpatrywania wniosków dostępowych.
Artykuł przedstawia wyniki badań dotyczących znajomości i stosowania przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej przez pracowników administracji samorządowej. Stanowi syntetyczne studium funkcjonowania prawa do informacji publicznej na poziomie jednostek samorządu terytorialnego.
Całość materiału w formacie PDF dostępna pod niniejszym odnośnikiem